520.2.5.3.246: Vuilvoort
"Collection: Natuurpunt; Level of description: Sub-series; Series: 520.2.5.3: Natuurgebieden; Biografie: 1. Korte beschrijving Natuurpunt is een onafhankelijke vrijwilligersvereniging die tot doel heeft om kwetsbare en bedreigde natuur in Vlaanderen te beschermen . De werking bestaat uit vier p...
| Main Author: | |
|---|---|
| Institution: | Amsab-Institute of Social History |
| Format: | TEXT |
| Online Access: | https://hdl.handle.net/10796/823C62B0-13FB-4E83-AC7D-0EF8E932F588 |
| _version_ | 1771653433718210560 |
|---|---|
| author | Natuurpunt |
| author_facet | Natuurpunt |
| collection | Amsab-ISH Collections |
| description | "Collection: Natuurpunt; Level of description: Sub-series; Series: 520.2.5.3: Natuurgebieden; Biografie: 1. Korte beschrijving
Natuurpunt is een onafhankelijke vrijwilligersvereniging die tot doel heeft om kwetsbare en bedreigde natuur in Vlaanderen te beschermen . De werking bestaat uit vier pijlers:
• aankopen, beheren en openstellen van natuurgebieden
• ondersteunen van lokale afdelingen en organiseren van activiteiten
• vergroten van kennis over de natuur door de ondersteuning van natuurstudiegroepen en hosten van het portaal waarnemingen.be
• deelnemen aan het maatschappelijk debat en bepleiten van meer en betere natuur
2. De fusie en de vzw-structuur
Natuurpunt is in 2001 ontstaan uit de fusie tussen twee bestaande natuurverenigingen: De Wielewaal (°1933) en de Belgische Natuur- en Vogelreservaten (BNVR, °1951). Ondanks de historische verschillen waren beide organisaties in de loop der jaren sterk op elkaar gaan lijken. Zowel het ledenbestand, de doelstellingen als het werkingsveld gingen steeds meer overlappen. De vraag om de handen in elkaar te slaan, kwam vooral van de basis omdat spanningen op lokaal vlak remmend werkten. In 2016 fusioneerde ook het Centrum voor Natuur- en Milieueducatie (CVN, °1965) met Natuurpunt.
Zowel De Wielewaal als de BNVR bestonden uit verschillende vzw’s. Om juridische en financiële redenen werd ervoor gekozen om de bestaande vzw’s te behouden en enkel van naam te veranderen. Elke huidige vzw is dus de voorzetting van een bestaande vereniging. Het huidige Natuurpunt is met andere woorden een unie van vijf vzw’s, elk met een specifiek takenpakket.
• Natuurpunt vzw is een gewestelijke ledenvereniging
• Natuurpunt Beheer vzw is de eigenaar en huurder van de natuurgebieden in beheer bij Natuurpunt. Binnen deze specifieke vereniging worden de nodige structuren uitgebouwd om deze natuurgebieden veilig te stellen, in beheer te nemen en verder te ontwikkelen.
• Natuurpunt Natuuracademie vzw is een vormingsinstelling
• Natuurpunt Studie vzw is een gewestelijke thematische vereniging
• Natuur- en Landschapszorg vzw is een maatwerkbedrijf dat vooral een aantal beheersactiviteiten uitvoert in de gebieden van Natuurpunt, maar wiens diensten ook ingehuurd kunnen worden door andere verenigingen
3. De Belgische Natuur- en Vogelreservaten (BNVR)
De Belgische Vogelreservaten (BVR) werden in 1951 opgericht door onder andere Léon Lippens, Jan Jacobs en Walter van den Bergh. De aanleiding voor een nieuwe natuurvereniging was drieledig. Ten eerste bouwde het voort op de ideeën van de plantkundige Jean Massart. Hij pleitte vóór de Eerste Wereldoorlog al voor de oprichting van reservaten om bedreigde, zeldzame of wetenschappelijk interessante soorten te beschermen. De overheid was weliswaar het idee van Massart genegen en begon vanaf de jaren 1930 met de bescherming van een aantal waardevolle landschappen , maar dat ging volgens de initiatiefnemers van de BVR niet snel genoeg. Ten tweede had de overheid in 1925 in Belgisch-Congo wel geschiedenis geschreven met de oprichting van het allereerste natuurreservaat van Afrika: het Nationaal Park Koning Albert (nu Nationaal Park Virunga) . Léon Lippens was in de jaren 1930 een tijd adjunct-conservator geweest van het park en vond dat dergelijke natuurparken ook in België mogelijk moesten zijn. Een derde inspiratiebron was de Nederlandse vereniging Natuurmonumenten. De aankoop van natuurgebieden door een private vereniging om ze te beschermen was in België een nieuw gegeven, maar Natuurmonumenten kocht in 1905 al een eerste gebied aan ter bescherming. De BVR kocht in 1953 pas haar eerste natuurgebied: de Snepkensvijver te Lichtaart.
Op 17 maart 1960 werd de BVR omgedoopt tot Belgische Natuur- en Vogelreservaten (BNVR) en werd officieel geregistreerd als nationale vzw. Door de Bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen werd natuurbehoud en bescherming van het leefmilieu echter een regionale materie. Enkel regionale vzw’s konden subsidie krijgen voor het beheer van natuurgebieden. Als een gevolg daarvan werd de BNVR in 1983 opgesplitst in drie vzw’s:
• De Belgische Natuur- en Vogelreservaten – Les Réserves Naturelles et Ornithologiques de Belgique (BNVR – RNOB), een nationale vereniging die al het patrimonium in bezit hield. Deze vereniging was de verderzetting van de oorspronkelijke BNVR
• Natuurreservaten was een nieuw opgerichte Vlaamse vereniging die zich onder andere bezig hield met het beheer van de natuurgebieden in Vlaanderen. De vereniging werd officieel opgericht op 11 mei 1987
• Les Réserves Naturelles – RNOB was de Waalse tegenhanger van Natuurreservaten en beheerde dus de Natuurgebieden in Wallonië en werd ook officieel opgericht op 11 mei 1987
Binnen Natuurreservaten werd op 16 februari 1999 het maatwerkbedrijf Natuur- en Landschapszorg opgericht. Het bedrijf richt zich op mensen die uit het normale arbeidscircuit vallen en biedt hun een job als arbeider in de natuur. De activiteiten bestaan onder andere uit beheer van natuurgebieden, ontwerpen en inrichten van groene speelplaatsen of bedrijventerreinen, het maken van houtproducten zoals, bijenhotels, boomstamzitbanken, picknicksets, plankenpaden, weidepoorten en het uitvoeren van energiebesparende maatregelen, zoals energiescans of isolatiewerken.
In de aanloopfase voor fusie, op 12 maart 2001, werd de structuur van de vzw’s aangepast, zodat het eenvoudiger zou zijn om de nieuwe organisatiestructuur op te zetten.
• Het patrimonium (gebouwen en gronden) in het Waals Gewest werd overgedragen van de nationale vzw BNVR – RNOB aan de Waalse vzw Réserves Naturelles – RNOB
• De BNVR – RNOB werd omgevormd tot een Vlaamse vzw die het patrimonium in het Vlaams Gewest in bezit had
• Een nieuwe nationale vzw werd opgericht: BNVR – RNOB – BNVS Birdlife Belgium. Deze vzw diende vooral om het Belgisch lidmaatschap van Birdlife International te regelen en om de samenwerking tussen het latere Natuurpunt en Natagora te stimuleren. In de praktijk bleek Birdlife Belgium vooral een slapende vzw. Op 27 juni 2013 werd ze officieel ontbonden.
Bij de fusie werden vervolgens enkel de namen aangepast :
• Natuurreservaten vzw werd Natuurpunt vzw
• BNVR vzw werd Natuurpunt Beheer vzw
• Natuur- en Landschapszorg vzw bleef behouden
4. De Wielewaal
De Wielewaal was een Vlaamse ornithologische ledenvereniging die op 15 februari 1933 te Antwerpen werd opgericht. De eerste voorzitter was priester Frans Segers. Het voornaamste doel van de vereniging was de kennis van in het wild levende vogels te bevorderen en te verspreiden onder het bredere publiek. Daartoe werden niet alleen gezamenlijke uitstappen ingericht, maar werden ook voordrachten gegeven en cursussen ingericht. Aanvankelijk was De Wielewaal vooral een Antwerps fenomeen, maar vanaf 1937 werden ook lokale afdelingen opgericht en transformeerde De Wielewaal tot een landelijke vereniging. Vanaf 1948 werden Ornithologische Studiecentra (OSC’s) opgericht. Dat waren interessante natuurgebieden, waarvoor De Wielewaal een contract afsloot met de eigenaar om ze te mogen bezoeken of te beheren. Op 1 maart 1953 werd De Wielewaal een vzw en kon vanaf dan ook zelf gebieden aankopen. Het eerste eigen gebied was de Tikkebroeken te Kasterlee en Oud-Turnhout.
Op 16 december 1995 werd Natuur- en Milieu-Educatie (NME) De Wielewaal als aparte vzw opgericht. De aanleiding was de aanpassing van het decreet op sociaal-cultureel vormingswerk voor volwassenen. Binnen De Wielewaal werden al heel lang vooral natuurhistorische cursussen gegeven, maar door het aangepaste decreet konden zo extra subsidies worden verworven.
Bij de fusie werden de vzw-structuren behouden en werden enkel de namen aangepast:
• De Wielewaal vzw werd Natuurpunt Studie vzw
• NME De Wielewaal vzw werd Natuurpunt Educatie vzw
5. Het Centrum Voor Natuur- en Milieueducatie (CVN)
Het Centrum voor Natuurbeschermingsedukatie (CVN) werd op 18 december 1965 opgericht onder impuls van Guido Van Steenbergen. Aanvankelijk was het een afdeling van het Nationaal Verbond voor Natuurbescherming, maar op 16 oktober 1969 werd het een zelfstandige vzw. Het oorspronkelijke doel van CVN was ‘de natuurbeschermingsgedachte verspreiden en tevens de mensen opleiden tot een verantwoord gebruik van de natuur’. In de praktijk kwam dit vooral neer op de opleiding van natuurgidsen en het organiseren van cursussen, excursies, lezingen, kampen e.d.m.
Op 27 juni 1995 werd de naam gewijzigd in Centrum Voor Natuur- en Milieueducatie (CVN) , wellicht ook vanwege de aanpassing van het decreet op sociaal-cultureel vormingswerk voor volwassenen. Door de oprichting van NME De Wielewaal ontstond het risico van concurrentie tussen de twee. Beide verenigingen sloten in 1999 een samenwerkingsverband om zoveel mogelijk overlap te vermijden en om complementair te werken. Toch bleef het onderscheid niet eenvoudig uit te leggen, onder andere aan de subsidiërende overheid. In 2003, toen NME De Wielewaal al was hernoemd tot Natuurpunt Educatie, besloten beide verenigingen om toch nauwer te gaan samenwerken. In eerste instantie werd een gezamenlijke programmabrochure uitgegeven, die positief werd onthaald. Desondanks bleven de onderhandelingen voor een fusie nog een lange tijd aanslepen.
Pas op 1 januari 2016 smolten CVN en Natuurpunt Educatie samen tot Natuurpunt CVN. In 2021 werd een nieuwe naam gekozen: Natuurpunt Natuuracademie." |
| format | TEXT |
| id | 823C62B0-13FB-4E83-AC7D-0EF8E932F588 |
| institution | Amsab-Institute of Social History |
| spellingShingle | 520.2.5.3.246: Vuilvoort Natuurpunt |
| title | 520.2.5.3.246: Vuilvoort |
| url | https://hdl.handle.net/10796/823C62B0-13FB-4E83-AC7D-0EF8E932F588 |