| Summary: | "Collection: Bogomolez Victor; Archiefgeschiedenis: Van het archief van Bogomolez werden 108 dossiers teruggevonden in het Centrum voor de Bewaring van Historisch-Documentaire Collecties te Moskou; het voormalig Speciaal Staatsarchief van de Sovjet-Unie waar de archivalische oorlogsbuit van het Rode Leger na de Tweede Wereldoorlog een onderkomen vond.Biografie: Victor W. Bogomolez werd in 1898 geboren in Kiev. Hij was van adellijke afkomst. Zijn neef A.A. Bogomolez (1881-1946) verwierf bekendheid als fysioloog en voorzitter van de Oekraïense Academie voor Wetenschappen. Victor Bogomolez studeerde medische wetenschappen aan de universiteit van Kiev, studies die afgebroken werden door de burgeroorlog (1918-20). Daarin engageerde hij zich aan de zijde van de contra-revolutionaire generaal Denikin bij de inlichtingen- en spionageafdeling. Bij de overwinning van de bolsjewieken in 1920 vluchtte hij samen met de resten van het Witte Leger naar Constantinopel. Daar gaat hij werken voor de inlichtingendiensten van verschillende landen. Aanvankelijk wordt hij geëngageerd door de Engelsen. Van 1922 af neemt hij een leidinggevende functie op in de Roemeense spionagedienst. In 1931 werkt hij opnieuw voor Groot-Brittannië, ditmaal in Warshau van waaruit hij agenten naar de Sovjet-Unie stuurt. In die periode nam hij de Britse nationaliteit aan. Van 1933 tot 1939 werkte hij weer in dienst van Boekarest, dit keer als verantwoordelijke voor de informatie over Roemeense emigranten - waaronder de voormalige regeringsfunctionarissen - die zich in Frankrijk, Zwitserland en andere West-Europese landen hadden gevestigd. Van 1939 tot 1943 werkte hij ten slotte in dienst van de Poolse regering in Londen. De inlichtingenverslagen getuigen van zijn activiteiten als agent voor verschillende Europese landen. Het overgrote deel (90 mappen) van het materiaal betreft zijn opdrachten voor de Roemeense inlichtingendienst, met name het observeren van de Roemeense oppositie in het buitenland. Maar ook over andere onderwerpen vinden wij – niet systematisch – informatie terug. In een aantal verslagen behandelt hij de trotskistische en communistische beweging op het einde van de jaren 1930; het betreft de activiteiten van de Komintern en de werking in diverse landen, waaronder België dat in die periode als een belangrijke schakel gezien werd van het apparaat van de communistische internationale. Bevestiging van die visie vinden we bij Bogomolez terug: “Etant donné les difficultés que représente la Suisse pour un travail vers l’Espagne, la liaison se fait de plus en plus a travers la Belgique”. Ook de aanwezigheid van de zetel van de Tweede Internationale in ons land bezorgde België een bijzondere positie in de strategie van de Komintern. Bogomolez ziet België ook als de spil van de trotskistische beweging :”Le centre européen (secretariat international) se trouve en Suisse, mais la véritable base de travail est en Belgique”. De informatieve waarde van een archiefdocument wordt mede bepaald door de context waarin het zich bevindt. Achtergrondinformatie over de totstandkoming van archief is ook essentieel voor een goed begrip van de gegevens die erin vervat zijn. In het geval van de verslagen Bogomolez is er in dit verband een probleem omdat er onduidelijkheid is over de opdrachtgever; voor wie redigeerde Bogomolez zijn inlichtingenrapporten betreffende het trotskisme en het communisme? Officieel werkte hij volgens onze gegevens in die periode voor de Roemeense (tot 1939) en Poolse inlichtingendiensten. Het lijkt ons niet onmogelijk dat hij toen ook informatie doorstuurde naar andere opdrachtgevers. In zijn dossiers vinden we een aantal onrechtstreekse verwijzingen terug in de richting van de Franse Sureté. De verslagen leveren een veelheid aan feiten zowel met betrekking tot de communistische beweging, waarover reeds heel wat gepubliceerd werd, als in verband met de trotskistische organisaties. Maar het is dus voorzichtig omspringen met die vele “nieuwe” gegevens. Een algemene opmerking in verband met dergelijke rapporten van inlichtingendiensten gaat ook op voor de hierna beschreven documenten van Bogomolez: ze geven vaak evenveel informatie over het interne functioneren van de inlichtingendiensten zelf als over het behandelde onderwerp. Het feit dat we geen uitsluitsel hebben omtrent de bestemmeling van de rapporten vormt hier dus een ernstige handicap. Uit het archief van Bogomolez konden we een selectie van voor ons relevante stukken laten reproduceren (door middel van fotokopie of microfilm). Daaruit werd een uniforme reeks rapporten op papier samengesteld, die hierna beschreven wordt. De originele microfilmopname blijft ter beschikking van de geïnteresseerde lezer via de referenties die binnenin de archiefhemdjes werden aangebracht. Level of description: Fonds; Series: Bogomolez Victor; FULL TEXT AVAILABLE AT AMSAB-ISH"
|
|---|
